De filantropische sector heeft in 2019 goed van zich (moeten) laten horen in politiek Den Haag en daarbuiten. In theorie kunnen filantropie en overheid elkaar aanvullen, maar de nieuwste wet- en regelgevingsplannen werkten de sector niet altijd in de hand. De belangrijkste casussen van 2019, nog lopend en afgesloten.
Sander Dekker’s transparantieplicht voor donaties boven de €15.000
In het begin van 2019 werd de sector opgeschrikt door een conceptwetsvoorstel van Sander Dekker, de minister voor Rechtsbescherming. Het conceptvoorstel verplicht maatschappelijke organisaties om donaties van meer dan €15.000 euro per jaar openbaar te maken in een soort donatieoverzicht. Dit is een maatregel waarmee de grote geldstromen inzichtelijker worden en de ontvangers van die donaties minder vatbaar worden voor verschillende malafide praktijken. Maar als je met naam en toenaam op de site van een goededoelenorganisatie staat, wordt nalaten of grote bedragen doneren meteen een stuk minder aantrekkelijk.
De sector kwam massaal in actie. De directeuren van culturele instellingen schreven een brief, maar ook het SBF, het ATR, een aantal grote non-profits en het grote publiek maakten hun ongenoegen met de maatregel bekend.
Voorlopig ligt het wetsvoorstel nog steeds op tafel, blijkt uit een brief van minister Dekker over de band tussen filantropie en overheid. Een uiteindelijke beslissing over het probleem wordt dus op zijn minst naar volgend jaar getild.
De Consumentenagenda van Mona Keijzer: beperkingen voor telemarketing
Ook de regels rondom telemarketing liggen al het hele jaar – en nog altijd – onder vuur. Bedrijven en goede doelen die particulieren bellen zijn namelijk ‘ongelofelijk irritant’. Staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken stelt daarom voor dat er een opt-in moet komen voor telemarketeers, waarmee het Bel-me-niet register komt te vervallen.
De maatregel is in principe bedoeld om commerciële partijen zoals telecomaanbieders en energiemaatschappijen de mond te snoeren, maar ook de goededoelensector wordt hard getroffen door Keijzer’s maatregel. Een zwaard van Damocles voor de fondsenwerving. Grote partijen in de sector, waaronder Goede Doelen Nederland, Nederland Filantropieland en DDMA schreven daarop een position paper waarin ze om een uitzonderingspositie voor goede doelen vragen. Want is het echt zo irritant als een goed doel belt?
Deze strijd is wederom nog niet gestreden. Nederland Filantropieland lanceerde in november de issuecampagne ‘Irritatie? Hoezo!’. ‘Linksom of rechtsom, deze wet moet van tafel’, aldus Marc Petit. Mensen kunnen nog altijd hun steun uitspreken via www.irritatiehoezo.nl.
‘ANBI’s hebben geen UBO’
Vanaf 2020 zijn ondernemingen verplicht om hun eigenaren of de personen die zeggenschap hebben in te schrijven in een zogenaamd UBO-register, met als doel om praktijken als het witwassen van geld tegen te gaan. Een nobel plan, maar wel met een kanttekening voor goede doelen, lichtte Siep Wijsenbeek toe in een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer.
'Ons standpunt is simpel maar toch ook heel principieel: een ANBI heeft geen UBO. Een UBO is een uiteindelijk begunstigd eigenaar, letterlijk vertaald, maar een ANBI heeft geen eigenaar. De begunstigde is de totale samenleving (…) Voor de betrokken persoon is het schadelijk voor de veiligheid, want er staat bij jou als bestuurder ineens een groot bedrag achter je naam, in een openbaar register.’
Op 10 december is de wet die het UBO-register invoert aangenomen met twee extra moties. In het register wordt nu duidelijk gemarkeerd wanneer er sprake is van een ANBI-bestuurder en worden de privacy gevolgen voor de bestuurders extra gemonitord.
De (re)-introductie van de Code Nalaten
Dit jaar werd een nieuwe Code Nalaten gelanceerd: een vernieuwde leidraad voor organisaties die via nalatenschappen fondsen werven of verkrijgen, die zowel de wettelijke verplichtingen als de gedragslijnen waar individuele fondsenwervers zich aan moeten houden omschrijft. Het is namelijk van het grootste belang dat de instelling een nalatenschap altijd volgens de afspraken inwilligt.
Eigenaar van Goed Nalaten, Theo Hesen, was bij alle stappen betrokken en vertelde in onze podcast waarom er behoefte is aan de Code en hoe deze geoperationaliseerd wordt. Ook in onze podcast: Elly Lont van Greenpeace over nalatenschappen werven in de praktijk, en Will van Heugten van het Leger des Heils over wat er gebeurt als het onverhoopt helemaal fout loopt.
CBF Erkenningspaspoort
Ook gelanceerd dit jaar: het Erkenningspaspoort van toezichthouder goede doelen CBF. In het ‘paspoort’ staan een aantal kerngegevens duidelijk aangegeven op één pagina, zodat belangstellenden snel inzicht krijgen in de missie, activiteiten, inkomsten en bestedingen van een goed doel. Alle CBF-Erkende fondsenwervende instellingen worden geacht een Erkenningspaspoort op te stellen.
Op dit moment zijn er ruim 600 Erkende organisaties in Nederland. Zij doen daarmee aan de kwaliteitseisen van het CBF. Alle aangesloten organisaties zijn in het Erkenningsregister op de site van het CBF te vinden. Geven aan een Erkend goed doel is veilig. Uit onderzoek van DirectResearch blijkt dat 51% van de Nederlanders die een donatie overwegen eerder geven wanneer het goede doel een keurmerk heeft.
