De ongelijkheid tussen mannen en vrouwen is wereldwijd onverminderd groot. De coronacrisis heeft deze ongelijkheid versterkt, want de impact van de pandemie is niet voor iedereen gelijk. Vrouwen, meisjes, mensen van kleur en de LGBTI+ gemeenschap worden het hardst getroffen. Als we specifiek naar vrouwen kijken, zijn de gevolgen groot. Zij staan in de frontlinie: in Europa is 76 procent van de zorgmedewerkers vrouw. Ook lopen vrouwen meer risico om hun baan te verliezen omdat ze meer zorgtaken op zich nemen. Bovendien vergroot de pandemie wereldwijd de hardnekkige ongelijkheid in het onderwijs; meisjes keren vaker dan jongens niet terug na een schoolheropening. Filantropie kan en moet juist nu worden ingezet om gendergelijkheid te versnellen.
Door Frank Aalderinks & Maartje van Aardenne
De pandemie heeft veel (mannelijke) miljardairs, zoals Bill Gates, Jeff Bezos en Elon Musk, nóg rijker gemaakt. Zo is het vermogen van de tien rijkste mannen ter wereld verdubbeld: van 700 miljard tot 1,5 biljoen dollar. In dezelfde periode zijn ruim 160 miljoen mensen extra in armoede terechtgekomen. Vraagstukken als vaccinongelijkheid, genderongelijkheid en klimaatverandering zijn juist versterkt, blijkt uit het nieuwe rapport van Oxfam Novib.
In 2020 verloren vrouwen 800 miljard dollar aan inkomsten; meer dan twintig miljoen meisjes gaan mogelijk nooit meer terug naar school. Vooral vrouwen kregen wereldwijd te maken met een flinke toename van onbetaalde zorgtaken en huiselijk geweld tijdens lockdowns. Volgens het World Economic Forum duurt het nog 136 jaar voordat wereldwijd economische gelijkheid tussen mannen en vrouwen is bereikt. Het is dan ook de hoogste tijd voor een onorthodoxe aanpak van deze ongelijkheid. Filantropie kan de kloof tussen mannen en vrouwen door gerichte strategische financiële injecties dichten. Zo hebben grassroots organisaties met geld van drie filantropische fondsen de Oegandese overheid voor het Hooggerechtshof gedaagd, vanwege het ontbreken van moeder- en kindzorg. Met als resultaat dat het recht op gezondheidszorg voor moeder en kind dankzij filantropisch geld is opgenomen in de Oegandese grondwet. Sindsdien is de sterfte onder moeders en kinderen zichtbaar gedaald.
Vrouwelijke filantropen verenigen zich
Dat filantropie een oplossing kan zijn, blijkt uit verschillende baanbrekende initiatieven. Zo is PSI een consortium van vrouwelijke filantropen die hun geld inzetten voor universele gezondheidszorg met specifieke aandacht voor meisjes en vrouwen. Zij financieren structurele oplossingen, zoals op het gebied van abortus. Ieder jaar vinden 250 miljoen onveilige abortussen plaats. PSI biedt hulp, met goede voorlichting, (post-)abortuszorg en contraceptie, zodat vrouwen en meisjes hun leven niet hoeven te riskeren door een onveilige abortus. Ook kan filantropie een verschil maken in de levens van vrouwen en meisjes met directe overboekingen. De organisatie 100WEEKS zorgt dat vrouwen wekelijks op hun mobiel geld ontvangen dat ze naar eigen inzicht kunnen besteden. Hiervoor is geen enorme organisatie nodig; vrouwen nemen hun verantwoordelijkheid en stellen hun gezin voorop bij de besteding van dat geld.
Ook in Nederland verzetten vrouwenorganisaties, gefinancierd met donaties, veel werk om de gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen te vergroten. Met de campagne ‘Mijn naam is Peter’ vroegen WOMEN Inc. en BrandedU aandacht voor de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt. Veel vrouwenorganisaties beschouwen de coronasteungelden als een kans om genderongelijkheid ook op andere niveaus te verkleinen. Waar andere lidstaten van de Europese Unie focussen op het dichten van de loonkloof, kinderopvang en pensioenhervormingen is gender in de Nederlandse plannen vrijwel onzichtbaar. Inmiddels heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen om met een genderlens te kijken naar de herstelplannen.
Ongelijkheid raakt ons allemaal
Het is goed dat vrouwelijke filantropen het voortouw nemen. Maar ongelijkheid raakt niet alleen vrouwen en meisjes: de volledige samenleving is gebaat bij (gender)gelijkheid. Doordat vrouwen meer onbetaald werk doen, loopt een gemiddeld huishouden veel geld mis. Recent onderzoek door SEO Economisch Onderzoek laat zien dat ongelijkheid ons in Nederland duizend euro per jaar per huishouden kost en dat het bruto binnenlands product (bbp) jaarlijks ruim tien miljard euro zou toenemen als hieraan iets wordt gedaan. Alle reden om élke filantroop - ongeacht gender - op te roepen een doelbewuste financiële impuls te geven aan projecten die gendergelijkheid bevorderen.
Over de auteurs
Frank Aalderinks is Hoofd Filantropie Advies bij ABN AMRO MeesPierson. Frank adviseert filantropen die effectief willen doneren aan goede doelen en helpt hij bij het oprichten en professionaliseren van (familie)stichtingen en vermogensfondsen. Frank kent de goededoelensector goed en werkte onder andere voor De Regenboog Groep en Artsen zonder Grenzen. Hij is auteur van de 'Grote Giften Gids' voor goede doelen die grote gevers beter willen begrijpen.
Maartje van Aardenne is Specialist Filantropie Advies bij ABN AMRO MeesPierson. Maartje begeleidt filantropen en (familie)stichtingen. Eerder werkte ze voor Adessium Foundation, een privaat vermogensfonds. Ze heeft ervaring met het begeleiden en evalueren van projecten in binnen- en buitenland.