Wist je dat blauw de populairste kleur ter wereld is? Hij is favoriet bij meer dan de helft van alle mannen en een derde van alle vrouwen. Toch is dat niet altijd zo geweest: de oude Grieken vonden het een lelijke, barbaarse kleur en ook de Romeinen konden het maar matig waarderen — alleen dames van lichte zeden droegen in die tijd blauwe kleding.
Auteurs: Jeroen Talens & Martijn de Groot, werken beiden bij WWAV
--
Moeder van God
Het imago van blauw veranderde in de late middeleeuwen en opvallend genoeg speelde schaarste daarbij een grote rol. De kleur blauw – of eigenlijk het pigment ultramarijn – werd gewonnen uit de halfedelsteen lapis lazuli. Deze steen werd met de hand gemalen en schoongemaakt en dit was zó bewerkelijk, dat het pigment in die tijd duurder was dan puur goud! In dezelfde periode groeide Maria uit tot de belangrijkste heilige binnen de katholieke leer. Om het belang van de ‘moeder van God’ te benadrukken, vond de kerk dat het kostbare pigment vooral gebruikt moest worden voor het schilderen van haar mantel. Sindsdien staat blauw symbool voor alles wat hemels is en wordt het geassocieerd met de wijsheid, puurheid en maagdelijkheid van Maria.
Goddelijk recht
In de eeuwen daarna groeide de populariteit van blauw. Eerst onder de adel, die op deze manier zijn bijzondere status kon benadrukken. Veel christelijke vorsten baseerden hun heerschappij immers op het ‘droit divin’, oftewel goddelijk recht. En door zich te kleden en te laten schilderen in blauwe kleding, konden ze hun directe lijntje naar de hemel benadrukken. Blauw werd hierdoor de kleur van autoriteit en betrouwbaarheid. Van orde en gezag. Voor alle duidelijkheid: met de uitdrukking ‘blauw bloed’ heeft dit waarschijnlijk niets te maken. Volgens historici ontstond deze uitdrukking omdat de huid van vorsten niet of nauwelijks werd blootgesteld aan zonlicht. En op hun blanke huid waren de blauwe aderen extra goed te zien!
Blauw op straat
Toen de vorsten steeds vaker georganiseerde legers in dienst namen, lag het voor de hand om hun uniformen ook maar blauw te maken. Zo lieten de legers zien dat ze loyaal waren aan hun vorst. En bovendien profiteerden ze van de autoritaire en voorname uitstaling van de kleur. Met name donkerblauw bezorgde de legers een masculiene uitstraling: gehuld in hun uniformen stonden ze symbool voor gezag, veiligheid en stabiliteit. De relatie tussen het uniform en de kleur blauw is nooit meer verdwenen; tot op de dag van vandaag zie je dat de politie vrijwel overal ter wereld blauwe kleding draagt. Dat past ook perfect bij de autoriteit en het betrouwbare beeld dat men wil uitstralen (‘blauw op straat’). Het beperkt zich trouwens niet tot de overheid, ook het ‘uniform’ van de werkende mens houdt zich aan deze kleurencode. Met het blauwe pak als zakelijke variant en jeans als variant van de arbeider (de ‘blue-collar’ worker).
Feeling Blue
Blauw behoort samen met groen en paars tot de koele kleuren. In het vorige artikel vertelden we al dat warme kleuren als rood, geel en oranje onze hersens acuut in de hoogste staat van paraatheid brengen. Koele kleuren veroorzaken juist een kalme, weloverwogen respons: de zogenoemde 'evaluatieve reactie’. Blauw stelt ons brein gerust en leidt tot een rationele, systematische verwerking. Het zorgt dat we eerst even goed nadenken voor we tot actie overgaan. Dat maakt blauw tot een geruststellende kleur. Een kleur die niet schreeuwt en niet van aandacht of confrontaties houdt. Blauw staat voor kalmte en betrouwbaarheid, maar dat kan ook doorslaan en dan krijgt het een sombere uitstraling. ‘Feeling blue,’ zoals Amerikanen zeggen als ze in de put zitten. Denk ook aan de Blues, de volksmuziek die diep geworteld zit in de pijnlijke slavernijgeschiedenis. Of aan Blue Monday, die de meest deprimerende dag van het jaar zou zijn.
Donkerblauw: Streng en Rechtvaardig
Voor blauw geldt: hoe donkerder, hoe meer autoriteit je uitstraalt. Met een donkerblauw logo creëer je onmiddellijk een aura van verantwoordelijkheid en kalme daadkracht. Let maar eens op het effect van een bord van Natuurmonumenten, als je door een natuurgebied wandelt. Een rood of geel bord zou op zo’n plek hysterisch zijn en zowel de rust in de natuur als de rust in je hoofd verstoren. Een groen bord is juist te vriendelijk, dat kun je negeren als je wilt. Maar het blauw van Natuurmonumenten zegt: ‘Hier waken wij al meer dan honderd jaar’. Streng en rechtvaardig, dat is de kracht van donkerblauw.
Lichtblauw: Gewichtig en Gewichtloos
Toch blijft het oppassen, omdat de sombere kant van blauw altijd op de loer ligt. Waarschijnlijk kiezen veel goede doelen daarom voor een lichtere tint. Daarmee profiteren ze nog steeds van de kalme, rationele uitstraling van blauw, maar ontstaat er ook ruimte voor spiritualiteit en creativiteit. Met name onder organisaties die opkomen voor kinderen, doet lichterblauw het goed. Kijk maar eens naar de logo’s van Unicef, SOS Kinderdorpen en Jantje Beton, waar het zachte blauw (een combinatie van cyaanblauw en magenta) zorgt voor een prettige balans tussen betrouwbaarheid en vrijheid. Tussen gewichtigheid en gewichtloosheid. Het neonblauw van Make-A-Wish zorgt juist voor wat meer opwinding, terwijl bij Plan International duidelijk de betrouwbaarheid centraal moet staan. Gebruik van de kleur blauw bezorgt een merk beslist een aura van vertrouwen en gezag, zoveel is duidelijk. Toch maakt het wel veel uit welke kleur blauw je kiest en ook de combinatie met een andere kleur kan de perceptie flink beïnvloeden. Tot slot kunnen we concluderen dat een kleur niet alleen een merkbeleving be nvloedt, maar dat een merk omgekeerd ook invloed kan hebben op onze beleving van de kleur. En dat maakt het eigenlijk nog interessanter!
--
