Goed voor goede doelen 

26 januari 2021 markeert wat mij betreft de dag dat goede doelen in de Tweede Kamer echt de aandacht hebben gekregen die ze verdienen. Als je een beetje door de retoriek heen kijkt van het debat op woensdag 20 januari jl., waar het natuurlijk ook weer ging over telemarketing en het avondeten, zie je dat er daadwerkelijk resultaat is bereikt door Goede Doelen Nederland en DDMA. Zonder Goede Doelen Nederland was het amendement Palland er niet geweest en dat amendement zorgt voor verbijzondering van de positie van goede doelen onder een beperkende wetswijziging, die voorafgaand aan de Kamerbehandeling werd bestempeld als een hamerstuk. 

Amendement Palland 

Je zou het uit het Kamerdebat van woensdag 20 januari jl. niet direct kunnen afleiden, want daar werd erg gehamerd op de financiële relatie die goede doelen niet met hun donateurs zouden hebben, maar het amendement pleit in feite voor de verbreding van de uitleg van het begrip klantrelatie. Voor telemarketing op natuurlijke personen moet je na de wetswijziging toestemming hebben, behalve als je een bestaande klant/donateur belt. Bijvoorbeeld voor een upgrade. Wat wordt verstaan onder een klant is dus zeer relevant. 

Tot nu toe was dat alleen een donateur of ex-donateur. Omdat deze relatie gebaseerd is op een gift, wordt dat gezien als een financiële transactie. Dat nu het begrip klantrelatie wordt verbreed, vergroot de mogelijkheden voor goede doelen enorm, ook ten opzichte van de situatie van vandaag. Vandaag mag je bijvoorbeeld (ex-)collectanten bellen voor het doen van een gift na ontdubbelen met het bel-me-niet-register. Van de 100 personen hou je er dan 10 of mogelijk zelfs 5 over. Na de wetswijziging zijn dat er weer 100. 

Dat het amendement is aangenomen betekent dat naast donateurs en ex-donateurs nu ook (ex-)vrijwilligers, (ex-)collectanten en (ex-)manifestatiebezoekers kunnen worden gebeld zonder toestemming. Als je data als brandstof van telemarketing ziet, dan vergroot dit het potentieel voor goede doelen aanzienlijk. Je kunt zelfs een tweetrapsstrategie gaan hanteren als goed doel. Van online manifestatiebezoeker naar donateur. Overigens moet het gebruik van de bedoelde data nog steeds aan een aantal eisen voldoen, dus bezint eer gij begint. 

Amendement Weverling 

De klantrelatie heeft vandaag geen wettelijke einddatum. Dat wil zeggen dat je een klant en ex klant volgens de Wet eindeloos mag bellen tot hij je vertelt dat hij dat niet meer wil (opt out / recht van verzet). In de zelfregulering is aan de klantrelatie al wel een termijn gesteld van 3 jaar na het einde van de klantrelatie. In de nieuwe Telecommunicatiewet heeft Mona Keijzer opgenomen dat zij met een AMVB (algemene maatregel van bestuur) een termijn kan stellen aan de klantrelatie. Dat dat kan met een AMVB betekent dat de Staatssecretaris (en dat is na de verkiezingen waarschijnlijk een ander bewindspersoon) zonder enige ruggespraak met het Parlement of met de sector die termijn kan stellen. 

In een worst case kan dat bijvoorbeeld zelfs al een half jaar na het verkrijgen van de gegevens zijn. Dus je werft vandaag een donateur en je mag hem maximaal een half jaar bellen voor een upgrade. Gaat de donateur weg, dan kan je hem niet meer zonder toestemming bellen. Als je ook hier weer kijkt naar data als brandstof, dan zou dit een enorme beperking kunnen opleveren voor het kanaal voor goede doelen. Het amendement Weverling regelt dat de Staatssecretaris dit niet zomaar kan doen zonder dat hij/zij ruggespraak voert met het Parlement. Dat principe heet ‘voorhangen aan de Kamers’. En dat laatste regelt dan weer dat de goede doelen niet vogelvrij zijn in deze, maar hier nog invloed op kunnen uitoefenen. 

Kritische blikken zijn goed, maar zullen we het netjes houden? 

De titel van deze alinea is niet willekeurig gekozen, want ook ik lees de vakmedia. Met verbazing zelfs de laatste tijd. De wereld van goede doelen heeft baat bij een kritische blik van hen die zich met het vak fondsenwerving bezighouden.  

Maar ik vraag me hardop af of het spel hier wel fair gespeeld wordt. Bovendien zie ik in de voorgestelde en gekozen aanpak van hen die nu zo veel kritiek hebben veel haken en ogen. Belangenbehartiging is een vak dat staat of valt met wederzijds respect van gesprekspartners. Dat je het niet eens bent met die partner betekent niet dat hij het niet begrijpt. Het openlijk bekritiseren van de prestatie van Kamerleden in een debat en het zonder zijn medeweten delen van je communicatie met een beleidsmedewerker van een Kamerlid in een vakblad is activisme en geen lobby. Het ingrijpen op het lobbytraject van Goede Doelen Nederland is hopelijk wel met hen afgestemd, want zoiets doen zonder afstemming met de partij die het amendement heeft voorbereid is kwalijk en kan schadelijk zijn. 

Een vleugje activisme kan de beste overkomen overigens. Ik kon me ook niet inhouden om een kritische noot te laten horen op een van de sociale media na het “pannenkoekenfilmpje” van de Staatssecretaris. Ik werd er fijntjes op gewezen door een gewaardeerde branchegenoot. “Patrick haal even weg, dit helpt niet.” Ik realiseerde het me direct. Hopelijk denken zij die nu zoveel ophef maken er nog eens goed over na. Lobby is gezamenlijk belang gecoördineerd uitdragen naar de politiek. Dat ‘gezamenlijk’ en ‘gecoördineerd’ is ver te zoeken. Kom op goede doelensector. Dat kunnen jullie beter! 

Chapeau voor de lobby 

Ik ben al vanaf 2016 met de opt in bezig met het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Als bestuurslid legal & compliance bij DDMA was ik destijds actief in gesprek over de plannen die het Ministerie had met telemarketing. Ik heb me met het dossier beziggehouden in de jaren daaropvolgend en ook nu nog volg ik alles. Dat door vasthoudendheid van Goede Doelen Nederland en DDMA deze amendementen überhaupt op tafel zijn gekomen is een prestatie van formaat. De Staatssecretaris wilde beide aanpassingen op de concept-Telecommunicatiewet niet. Nu komen ze er wel. Soms denk ik wel eens dat de critici geen idee hebben waar we vandaan komen. Kamerleden hebben over het algemeen namelijk weinig motivatie om op de bres te gaan voor zaken waar de kiezer grote problemen mee heeft (lees: ongevraagde telemarketing). 

In lobby is het goed om je te realiseren wat haalbaar is en wat niet. Wat haalbaar is daar zet je op in. Zo is het hier ook gegaan. De stemming over de wetswijziging zelf was unaniem voor. Dat wil zeggen dat alle fracties voor de opt-in waren. Dat was in 2016 zo en dat is vandaag zo. Je kunt het leuk vinden of niet, maar de opt-in wetswijziging is begrijpelijk. Bovendien heeft de opt-in straks weinig impact op de praktijk van goede doelen. Het bel-me-niet-register zit zo vol dat er vrijwel niet meer op basis van opt-out ongevraagd wordt gebeld. De amendementen regelen belangrijke zaken die het kanaal telemarketing voor goede doelen bruikbaar houdt.

Activisme en lobby gaan niet samen is mijn ervaring. Activisme kan zelfs contraproductief zijn voor effectieve lobby in de toekomst. Ik heb veel van de lobbytrajecten van dichtbij meegemaakt en er ook aan bijgedragen. Ik ben dus niet geheel onbevooroordeeld, maar ook zeker niet ongeïnformeerd. De mensen die aan de kant staan te toeteren dat de verbinding met Den Haag is weggevallen hebben niet opgelet, weten niet “hoe de hazen lopen” en luisteren bovenal systematisch niet naar de burger. Dat laatste is een ‘overdenker’ van jewelste. Als je over 5 jaar niet weer een lobbytraject wil starten voor dit kanaal. 

Heb ik al gezegd dat ik blij ben met de uitkomst van de lobby van de afgelopen jaren? Bij deze!