COVID-19 raakt onze samenleving in de kern. In zijn Troonrede, tijdens Prinsjesdag 2020, sprak de koning over de impact van het virus op ons land. Daarbij roemde hij de veerkracht van burgers die zich voor elkaar inzetten. In de Miljoenennota 2021 wordt gesteld: ‘Het vertrouwen tussen burgers onderling is groot in Nederland. De toegenomen waardering voor de samenleving en het grotere gevoel van saamhorigheid zijn lichtpuntjes in deze moeilijke tijden’.
Het zijn juist goede doelen, kerken en initiatieven van burgers die in de coronatijd voor deze lichtpuntjes gezorgd hebben. Uit de gebeurtenissen op Prinsjesdag blijkt dat de overheid voor deze verbondenheid van burgers onderling grote waardering heeft. De burgerinitiatieven, goede doelen, kerken en vermogensfondsen die voor deze verbondenheid zorgen vormen samen ‘de sector van goeddoen’, ook wel filantropie of ‘civil society’ genoemd. Deze sector, tussen markt en staat, komt soms in het maatschappelijk debat onvoldoende aan bod. ‘Meer ruimte voor de civil society’ adviseert Kim Putters van het Sociaal Cultureel Planbureau dan ook.
Juist in tijden van onzekerheid, angst en ontwrichting groeit de saamhorigheid en de bereidheid elkaar te helpen. De coronapandemie laat zien, waartoe deze ‘sector van goed doen’ in staat is in tijden van een grote maatschappelijke crisis. Een aantal wetenschappers stelde dan ook in de Groene Amsterdammer: ‘Burgerinitiatieven staan klaar om de post-coronasamenleving vorm te geven.’ Overal in ons land zijn mensen zelf onmisbare (lokale) initiatieven gestart om elkaar door de coronacrisis heen te helpen: ‘Van muzikale solidariteitsbetuigingen tot boodschappendiensten en digitale buurthulplijnen – de coronacrisis zet aan tot sociale betrokkenheid en gemeenschapszin. De nieuwe burgercollectieven bevestigen een heropleving van de civil society die al langer te zien is.’ (uit: de Groene Amsterdammer)
Goede doelen, fondsen en kerken ondernemen actie, ondersteunen lokale initiatieven en vullen die aan.
SBF: Koester het particulier initiatief
SBF (Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie) vertegenwoordigt deze brede ‘sector van goed doen’ bij de overheid. SBF pleit ervoor om burgers de ruimte te blijven geven om waardevolle initiatieven te kunnen ontplooien. Daarvoor zijn goede randvoorwaarden noodzakelijk.
Hoe belangrijk het is dat het particulier initiatief de ruimte houdt om te kunnen opereren, illustreert de veelheid aan corona-initiatieven die heel snel in Nederland tot stand kon komen vanaf het begin van de coronacrisis. Dat kon dankzij de ruimte die de civil society hier (nog) heeft. Nederland is uniek wat dit punt betreft: in Amerika gingen mensen bijvoorbeeld massaal wapens kopen toen de coronacrisis uitbrak, in Nederland zocht men naar manieren om elkaar in nood bij te staan en door de crisis heen te helpen. Mede dankzij onze sterke civil society bleef de maatschappelijke schade in Nederland veel meer binnen de perken dan in andere landen. SBF roept de overheid op dit te koesteren en onmisbare voorzieningen als de giftenaftrek en het ANBI stelsel in stand te houden.
Noodhulp
Via diverse noodhulpacties werden vanaf het begin van de crisis kwetsbare mensen gesteund die extra getroffen werden door de gevolgen van het virus of de maatregelen. Veel goede doelen boden noodhulp, waaronder het Rode Kruis (met hun telefonische hulplijn voor kwetsbaren in quarantaine of thuisisolatie en het Ready2Helpnetwerk) en Voedselbanken Nederland. Zij werden door de coronacrisis heel hard geraakt, maar er werd alles op alles gezet om voedsel uit te blijven delen aan mensen die dat hard nodig hadden. Een calamiteitenfonds werd snel door vermogensfondsen en bedrijven gevuld met rond de zeven miljoen.
Burgers die vraag en aanbod met elkaar verbinden
Veel burgers namen het initiatief om hulpaanbod en hulpaanvraag met elkaar te verbinden in coronatijd. Er ontstonden allerlei online platforms, zoals NLvoorelkaar en #Nietalleen. Bij de eerste staan 70.000 vrijwilligers geregistreerd en wordt ondersteund door een brede coalitie waarbinnen particulier initiatief, bedrijven en overheid samenwerken. Het platform #Nietalleen is een initiatief van onder meer de Protestantse Kerk, de ChristenUnie, de Rooms Katholieke Kerk, Kerk in Actie en de EO en speelt in op hulpbehoeften door het hele land. Ook ontstonden er voedselgerelateerde acties zoals Boeren voor buren en Thuisgekookt.
Extra inzet vermogensfondsen
De fondsen en foundations in Nederland maken zich tijdens de coronacrisis extra sterk voor de organisaties die zij financieel steunen, zodat die zich kunnen blijven inzetten voor het maatschappelijk belang. Binnen de FIN, de branchevereniging van fondsen en stichtingen, wordt de aanpak van de crisis onderling afgestemd. Zij werken ruimhartig waar dat kan. Er wordt gekeken hoe maatschappelijke initiatieven door de crisis heen geholpen kunnen worden. Urgente problemen en initiatieven worden gezamenlijk opgepakt, zoals bij kleinecoronahulp. nl en het Corona-hulpfonds van het Oranje Fonds.
Gezondheidsfondsen in tijden van corona
Ten slotte doen de gezondheidsfondsen ook een duit in het zakje. Het Longfonds nam het initiatief voor het Coronalongplein, een platform voor mensen met longklachten na corona. Hier kunnen coronapatiënten en hun naasten terecht voor informatie, advies, hulp en onderzoek.
De maatregelen rondom de coronacrisis raken ook mensen met dementie en hun familieleden hard. Alzheimer Nederland komt op voor betere zorg in tijden van corona, brengt het verdriet van mantelzorgers in deze tijd extra onder de aandacht en delen inspirerende voorbeelden om in contact te blijven met mensen met dementie.
--
Dit artikel is eerder verschenen op de website van SBF.
