Samen één Koninkrijk

Op Curaçao waren in maart/april officieel zestien besmettingen (0,01 procent) en er is toen slechts één dode gevallen, een Nederlandse toerist. De eilanden werden dagelijks aangedaan door grote cruiseschepen en vliegtuigen vol toeristen. Dus de import van dit verraderlijke virus loerde om de hoek. 

De besturen van de zes Caribische eilanden die tot het Koninkrijk behoren, besloten dan ook snel de grenzen te sluiten. De gezondheidszorg op deze kleine eilanden is niet berekend op een uitbraak van het virus. Met het sluiten van de grenzen zit nu een groot deel van de bevolking werkeloos thuis. De armoede op de eilanden was er al. Veel mensen leven dik onder het bestaansminimum. Maar de pandemie maakt deze armoede nog groter en meer zichtbaar. 

Bonaire, Sint-Eustatius en Saba zijn bijzondere gemeenten van Nederland. Hun inkomsten komen, net als bij de andere drie autonome eilanden, voornamelijk uit het toerisme. Zij kunnen rechtstreeks hulp vragen aan Den Haag. Voor de drie autonome eilanden Aruba, Sint-Maarten en Curaçao ligt dat anders.

De hulpkreten van de eilanden worden gehoord door Jandino Asporaat. De presentator en acteur is geboren op Curaçao. Voor hem de aanleiding om een benefiet tv-avond te organiseren voor de autonome eilanden. Hij heeft Cordaid gevraagd te helpen bij zijn actie. 

De eilanden zijn ook sociaal ontwricht

Alexandra van Nieuwenhuyzen is manager bij Cordaid en verantwoordelijk voor de fondsenwerving. Cordaid doet met deze fondsen de coördinatie van de hulpverlening op Curaçao, Aruba en Sint Maarten.  ‘We doen dit samen met onze lokale partnerorganisatie Caritas Willemstad en andere lokale organisaties. Ook deden we de logistiek rondom de fondsenwerving. De vraag van Jandino zagen wij als een grote eer en vanuit fondswerving als een kans om hem daarbij te ondersteunen’.

Op de eilanden zijn direct al veel hulpacties gestart. De lokale organisaties delen in plaats van honderden nu duizenden voedselpakketten uit aan de armsten op de eilanden. Zoals Yvonne van der Putten-Brinkman, leerkracht op Aruba zegt: ‘Zij zijn de schaamte voorbij en aanvaarden dankbaar de geboden hulp. Ik tref hartverscheurende situaties aan. Een gezin met drie kinderen waarvan de vader en de moeder in één klap zonder baan en zonder geld thuis zitten. En wanhopig zijn hoe ze hun kinderen moeten voeden. Het raakt me enorm als ik dit zie.’

Lenny Geervliet, werkzaam in het sociale werkveld op Aruba, zegt dat er heel snel acties zijn gestart. ‘Mensen koken voor elkaar, we brengen eten rond. Er is voor ouderen een buddyproject gestart en er is een gratis hulplijn.’ 

Er is niet alleen voedselnood. Ook het sociale systeem is ontwricht. De kinderen krijgen online les. ‘Maar’, zegt leerkracht Yvonne: ‘ouders weten niet hoelang zij internet nog kunnen betalen. De schooltaken moeten uitgeprint worden en ook dat lukt de ouders vaak niet. Wij leveren als school daarom de printjes, zoveel mogelijk, zelf aan bij de kinderen’.

Het blijft schuren

Ik vraag Mickael Franci van Cordaid of deze actie niet een druppel op de gloeiende plaat is. Met 30 euro krijgt een gezin met twee kinderen twee weken te eten. En wat dan?

Mickael: ‘Ja, dit is natuurlijk de aloude discussie bij ontwikkelingssamenwerking. Help je mensen wel echt met dit type hulp? Maar we doen het met overtuiging. Zonder eten valt er sowieso niks op te bouwen op de eilanden. Deze actie helpt hen nu om in leven te blijven.’ 

Staatssecretaris Knops heeft naast de toegezegde lening voor deze actie van Jandino ook een ton bijgedragen. De lening met voorwaarden is bij veel eilandbewoners in het verkeerde keelgat geschoten. Raymond Jesserun deelt dagelijks voedselpakketten uit op Sint-Maarten. Hij is ook actief bij het anti-povertyplatform en beoordeelt de voorwaarden voor de lening als discriminerend en in strijd met de mensenrechten. 

Jeffrey Sybesma uit Curaçao, onder andere lid van de Raad van Advies van Curaçao, vindt dat Nederland zich naar de eilanden moet opstellen als een goed familielid. ‘Nu de nood het hoogst is, zet je je kritiek even opzij. De condities waaronder de lening wordt verstrekt, moeten niet uitmonden in het niet geven van hulp. De nood is hoog. De arme bevolking is murw geslagen. Met een lege maag kan je alleen maar denken: hoe kom ik vandaag en morgen aan eten voor mijn kinderen.’

Knops beloofde in de tv-uitzending dat er nog meer hulp zal komen. Maar er zal gekeken moeten worden naar de huishoudboekjes van de eilanden. Die moeten beter op orde worden gebracht. Ook liet hij vallen dat er hier en daar wel erg hoge salarissen worden betaald. Jeroen Pauw verblijft regelmatig op Curaçao en was ook aanwezig bij de live tv- show. Hij ging hier fel op in. ‘Als hier in Nederland de baas van een woningcorporatie in een Maserati rondrijdt, blijf je de woningzoekenden toch ook helpen.’ ‘Ja’, sneerde Knops, ‘maar die baas met de Maserati is hier wel veroordeeld.’

Zoals altijd blijft het schuren tussen Den Haag en de eilanden. Het zou mooi zijn als dat schuren glans gaat geven.  

Opbrengst ruim 1 miljoen

De actie van Jandino heeft ruim 1 miljoen opgebracht. Voor een tv-actie die in zeer korte tijd is vlot getrokken, is dat een mooi bedrag. En het is natuurlijk geweldig dat de NTR geen kosten in rekening heeft gebracht.

Alexandra vertelt dat er vanwege de korte doorlooptijd voor gekozen is om de fondswerving online te doen. ‘We hadden het geluk dat we met de online benefietactie op Youtube een hele goede generale repetitie hadden. Twee weken erna was de live tv-show op NPO 1.  Naast de urgentie om goed beeldmateriaal te krijgen was het spannend om een goed werkende betaalflow te regelen. Een compleet fall-backscenario stond klaar mocht de website of het betalingssysteem toch onverhoopt uit de lucht gaan. Tijdens de live tv-show op zaterdagavond die zeventig minuten duurde, hebben we extra servers bij moeten schakelen. Er was een wachtrij bij de betalingen maar dat was voor de gever niet zichtbaar. En gelukkig bleef alles overeind. De dag erna vernamen we dat er 500.000 mensen gekeken hebben. Voor een NPO1-primetimetijdslot is dat niet erg hoog en dat is onder andere te wijten aan een sterke tegenprogrammering. We beseften dat de conversie daarmee extreem hoog is geweest. De gemiddelde gift was 45 euro, veel meer dan de gevraagde 30 euro.  Wij hoopten stiekem dat we misschien de 500.000 euro zouden halen. De ruim 1,1 miljoen  die nu op de teller staat, overtreft alle verwachtingen. 

Alexandra geeft aan dat het succes van de actie verklaarbaar is door meerdere factoren.

• Het initiatief van Jandino was oprecht, zijn persoonlijke betrokkenheid werkte aanstekelijk.
• We hadden  goede samenwerking met het management van Jandino en NTR.  Zij vertrouwden op onze expertise.
• Veel mensen die gegeven hebben, hebben iets met de eilanden.
• Er was één concrete propositie; voor 30 euro geef je een gezin een voedselpakket  voor twee weken.
• We hadden een heldere betaalflow.

Alexandra: ‘Persoonlijk vind ik dit de leukste trajecten; een concreet doel, een intensieve voorbereiding en dit neerzetten binnen twee weken samen met een team betrokken collega’s. Wij gingen er vol voor in bijzondere omstandigheden, vanuit huis, sommigen met kinderen om zich heen. We hebben bijna dag en nacht gewerkt. De bevlogenheid van Jandinoen met name het live aspect dat alles op dat moment moet kloppen. Het bleek een enorm succes te zijn, met natuurlijk euforie bij iedereen! En nu ligt er een mooie uitdaging bij mijn inhoudelijke collega’s om te zorgen dat dit prachtige bedrag bij de juiste mensen terechtkomt en net als alle andere donaties op een verantwoorde manier zal worden besteed.’ 

Reacties vanaf de eilanden

De titel die Jandino aan zijn actie heeft verbonden ‘Samen één Koninkrijk’ is mooi. Er spreekt hoop uit. Ik vroeg een aantal mensen op de eilanden wat ze van de actie vonden en hoe ze nu verder gaan.

Lenny Geervliet woonachtig op Aruba vond het een mooie actie, maar helaas van een minderheid in Nederland. ‘Het heeft weken geduurd voordat er iets werd gemeld over de eilanden op het NOS-journaal. Wel ging het over andere zwaar getroffen landen. Ik vond dat heel pijnlijk.’

Helen Guda, psycholoog en woonachtig op Aruba, heeft wel een idee over de toekomst van de eilanden. ‘Er moet een coronasamenwerkingsfonds opgericht worden met hulp van Nederland. Aruba is te afhankelijk van alleen het toerisme. Er moeten nieuwe alternatieve inkomstenbronnen ontwikkeld worden zoals landbouw en veeteelt.  En ook de ngo’s die van belang zijn voor de sociale cohesie op de eilanden moeten versterkt worden.

‘Wij mensen van het Koninkrijk, met onze multiculturele samenleving, zijn allemaal Nederlanders’, zegt Jeffrey Sybesma uit Curaçao. ‘Het Nederlanderschap bindt ons. Binnen het Koninkrijk kan er verschil zijn. Maar dat mag nooit zo ver gaan dat we daardoor eerste- en tweederangs Nederlanders hebben. Dit betekent ook dat in Nederland meer aandacht moet worden gegeven aan ons, aan de andere kant van de oceaan. Er zijn cultuurverschillen, maar dat is juist mooi. Zoals ik van een Nederlandse haring geniet (die ik hier gewoon bij de haringkraam kan krijgen) zo genieten de Nederlanders van onze soepele heupen en vrolijke muziek.’

Voorlopig valt er nog veel te doen. Onze Caribische bewoners uit het Koninkrijk hebben hulp nodig. Dagelijks zijn er veel kinderen die honger hebben.

Zoals Jeroen Pauw zegt:

‘De eilanden hebben een te grote last op hun schouders. Er is een weeffout gemaakt in 2010 toen de drie eilanden zelfstandig werden. Het is nu het moment om die weeffout eruit te halen.’