Definities

Eerst maar eens een paar definities duidelijk maken. Want ik merk in veel gesprekken dat er zaken dwars door elkaar lopen. Wat is een brancheorganisatie en wat is een beroepsorganisatie? 

Een brancheorganisatie kent verschillende rechtsvormen, maar is meestal een vereniging of stichting. Er worden een diversiteit aan doelen nagestreefd, maar belangenbehartiging is hierbij de hoofdmoot. Denk aan: inzet van lobbyactiviteiten, bijdragen aan ontwerp van wetgeving, cao-onderhandeling, het geven van juridisch advies, het organiseren van bijeenkomsten, collectieve inkoop, etc.

Een beroepsorganisatie betreft een groep professionals binnen hetzelfde vakgebied die zich heeft georganiseerd en zich inzet voor de ontwikkeling en kwaliteitsborging van de professional en het vakgebied. Denk hierbij aan (bij-)scholingstrajecten, kennisdeling, netwerken, innovatie, geschillenprocedures, kwaliteitsregisters, enz.   

Het verschil tussen die twee organisaties is aanzienlijk: 

• Van een brancheorganisatie zijn organisaties lid, van een beroepsvereniging individuen.
• Een brancheorganisatie vertegenwoordigt het 'bedrijfsbelang' van een collectief van organisaties. Een beroepsorganisatie is primair dienstverlenend aan individuele mensen, die weliswaar geheel of deels bij organisaties werken, maar hetgeen ze verbindt is hun beroep, niet hun werkgever.

Beide kunnen dicht bij elkaar liggen, maar toch een tegenstrijdig doel hebben. Denk maar eens aan de overeenkomst en het verschil tussen een branchevereniging voor ziekenhuizen en een beroepsvereniging van verpleegkundigen. De verpleegkundigen werken weliswaar deels in ziekenhuizen (lang niet allemaal!). Sommigen zijn in dienst van een ziekenhuis, anderen zijn bijvoorbeeld zzp'er. Maar ze moeten wel aan bepaalde kwaliteitsnormen qua kennis en opleiding voldoen om werkzaam te kunnen zijn in hun vak. Het is niet aan de brancheorganisatie voor ziekenhuizen, de facto zorgondernemers, om die normen te stellen, en dat doen zij ook niet.

De fondsenwervende sector en goede doelen

In ons werkveld kennen wij Goede Doelen Nederland (GDN), voorheen de Vereniging van Fondsenwervende Instellingen (VFI) als brancheorganisatie. Zij vertegenwoordigt de goede doelen-organisaties in onze sector. Hun leden (en dus de beslissers) zijn organisaties. 

Opmerkelijk hierbij is dat wat die goededoelen organisaties onderling verbindt en daarmee tot branche maakt, primair gelegen is in... hun fondsenwerving! Vandaar ook de oorspronkelijke benaming. En natuurlijk zijn ook hun algehele bedrijfsvoering en governance bindende factoren. Laten we die terreinen niet vergeten, alhoewel die in de praktijk onderling ook behoorlijk verschillend kunnen zijn. De bestedingskant van de organisaties die lid zijn van GDN is echt heel divers.

Daarnaast kennen we van oudsher het Nederlands Genootschap van Fondsenwervers (NGF) als beroepsorganisatie, dat later overgegaan is in Nederland Filantropieland (NLFL). Bij deze overgang gebeurde al iets vreemds. Waren voorheen individuenlid waren van NGF, plotseling konden ook organisaties lid worden, evenals leveranciers. Daarmee verwaterde de kern van een beroepsorganisatie, waarvan slechts individuen lid kunnen zijn (ongeacht wie hun contributie betaalt en dus ook als zij bij een leverancier werken).Feitelijk was NLFL op dat moment al geen echte beroepsorganisatie meer. 

Laat ik er heel eerlijk over zijn. Persoonlijk heb ik de ontwikkeling van NGF naar NLFL nooit zien zitten. Reden waarom ik toen ook geen lid ben geworden van NLFL. Het was en is mij namelijk volstrekt onduidelijk wat zij nu eigenlijk waren en nog steeds zijn. Een beroepsorganisatie, een tweede brancheorganisatie (hadden we die nodig?) of een verkoopplatform voor leveranciers? Alle goede bedoelingen en inzet van velen ten spijt, is het mij nooit helder geworden. NLFL is voor mij altijd een gedrocht gebleven.

Over het werk van GDN kan ik kort zijn. Naarmate de organisatie langer bestaat ontwikkelt zij zich tot een steeds sterkere speler die een belangrijke rol vervult in onze branche. Daar valt 'fondsenwerving' natuurlijk gewoon onder want het zeker stellen van inkomsten is voor de goede doelen van groot belang. Maar dat is niet (!) synoniem aan het professionele belang van 'fondsenwervers'!

Samengaan

En dan komt op 20 januari j.l. dus het bericht dat NLFL 'zich aansluit' bij GDN. 'De activiteiten worden ondergebracht bij GDN' aldus hun gezamenlijke persbericht.

Mijn eerste gedachte was meteen: fusie of overname? En wat betekent dat voor het eindresultaat? Want van GDN zijn organisaties lid, geen individuele leden of leveranciers, zoals bij NLFL. Gaat GDN dan haar statuten herschrijven? Krijgen we een algemene vergadering met verschillende soorten leden? Dat lijkt me bijzonder onwaarschijnlijk. 

Uit het persbericht wordt je verder weinig wijzer, tenzij je tussen de regels door leest. Want daar staat toch echt:
Door alle activiteiten in één huis onder te brengen ontstaat er één sterke brancheorganisatie die de belangen van goede doelen behartigt, werkt aan een gezond geefklimaat en het publieksvertrouwen versterkt. Een brancheorganisatie die, ook met de partners in de Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie, waakt over alle terreinen waar overheid en goede doelen elkaar raken. Die gevraagd en ongevraagd het voortouw neemt in de sector. Waar individuele professionals vakkennis opdoen en netwerken om adequaat en met passie te kunnen werken.

Oftewel: Wij, GDN,blijven onze broodheer, de goede doelen organisaties, dienen en vinden wel een plekje voor hun werknemers, die verder geen inspraak meer hebben, dat moet hun baas maar voor hen doen. 

En waar blijven fondsenwervers bij organisaties die geen lid van GDN zijn? En zzp'ers? En leveranciers? Er is, blijkens het interview in het Vakblad fondsenwerving met beide directeuren, nog geen duidelijkheid over. En het is maar de vraag of die duidelijkheid er gaat komen. Iedereen die nu buiten de boot dreigt te vallen wordt afgedaan als 'we verwachten wat plooien glad te moeten strijken' (Vakblad fondsenwerving). Diezelfde argumentatie werd gebruikt bij het tot stand komen van NLFL. Het betekende in feite dat er mensen hun zin doordreven en dat weerwoord onwenselijk was. De kans is aanzienlijk dat we nu een vergelijkbaar proces zullen zien...

Professionalisering?

In hetzelfde artikel in Vf wordt vanuit NLFL de nadruk gelegd op de 'professionalisering die de branche doormaakt'. 'Kanalen zoals telemarketing en huis-aan-huiswerving worden bedreigd [...] er moeten nieuwe slagen gemaakt worden'.

Het is symptomatisch voor de warrige wijze van denken vanuit NLFL. Want dit zijn toch echt zaken die sowieso thuishoren bij een brancheorganisatie (GDN), en niet bij een beroepsorganisatie. Daar gaat het om de kennis die noodzakelijk is om van kanalen optimaal gebruik te maken, niet om de beschikbaarheid van de kanalen zelf want dat is immers een organisatieprobleem. Maar ja, NLFL weet zelf ook niet goed meer wat het nu wel en niet is.

Wat nu?

Ik neem waar wat er gebeurt, zit gelukkig niet aan tafel. Want zoals ik het al niet eens was met de argumentatie op grond waarvan NLFL ontstond, zo ben ik het ook totaal oneens met de beweging die nu gemaakt wordt. 

De indruk die het bij mij vooral opwekt is die van een reddingsoperatie van NLFL, dat vooralsnog blijkbaar niet in staat gebleken is om een levensvatbare toekomstvisie te formuleren. Maar wat daarbij verloren gaat is het oorspronkelijke NGF, de beroepsorganisatie van fondsenwervers. Die kan en zal in dit gedrocht nooit een zinvolle plek krijgen. En is dus gedoemd te verdwijnen in één of andere subcommissie.

Als betrokken fondsenwerver met 25 jaar ervaring in dit vak doet dit me pijn. 'Ons beroep', mijn beroep, wordt nog altijd niet serieus genomen. En ik moet constateren dat we daar zelf hard aan mee doen door dit te laten gebeuren. Ooit hadden we een duidelijke tweedeling met enerzijds een brancheorganisatie voor de goede doelen en anderzijds een beroepsorganisatie voor de fondsenwervers. Die laatste hebben we in twee stappen teloor zien gaan. En daarmee verliest de branche een laagdrempelige toegang tot een geweldig kennisnetwerk! Gelukkig hebben wij, oud-NGF'ers, die contacten nog wel. Maar wat ontzeggen we er de volgende generatie veel mee.

Vragen

Het brengt me uiteindelijk bij enkele vragen waarop ik eigenlijk graag antwoord zou willen hebben van NLFL en GDN.

1) Waarom maakt NLFL deze beweging? De facto heffen ze zichzelf op. Zijn er dan geen andere mogelijkheden (of andere mensen?) die hier wel vorm aan kunnen en willen geven? Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald, lijkt me. Is dit eigenlijk ooit aan iemand voorgelegd?

2) Wat is het belang van GDN hierin? Het vertroebelt slechts haar positie. Ik zie hun belang niet, anders dan dat ze van een vervelende 'concurrent' af zijn, die zich met zaken bemoeide waar ze sowieso van weg hadden moeten blijven.

3) Fondsenwervers, denken we nu echt dat dit draait om een paar borrels per jaar? Dat ons beroep niet meer inhoudt en een goede vertegenwoordiging verdient? Denken we nou echt dat een plek bij GDN daadwerkelijk de kwaliteit van en respect voor ons vak gaat verbeteren? Natuurlijk niet en dan kan  GDN dus ons huis niet zijn!

En tegen leveranciers zou ik willen zeggen: Jullie zijn van cruciaal belang voor onze sector. Maar ondanks dat horen jullie als onderneming geen lid te zijn van een brancheorganisatie of een beroepsorganisatie. Nauw betrokken en altijd welkom, dat wel. Lidmaatschap op persoonlijke titel, zeker, maar niet meer dan dat. Het kan en mag niet zo zijn dat leveranciers meebeslissen!

Ik hoop oprecht dat er nog eens wat mensen goed nadenken in de komende weken, voordat ze onomkeerbare besluiten nemen!