De wolven huilen en vanuit de media zou je zo maar de indruk kunnen krijgen dat heel Nederland mee huilt. Schande, dat we er niet van op aan kunnen dat accountants hun werk goed doen, ervoor zorgen dat bedrijven en instellingen correcte cijfers presenteren en gesjoemel en/of fraude aan het licht brengen! Schande, dat besturen van goede doelen uit 'graaiers' bestaan, dat op die manier maar een fractie van de ingezamelde gelden naar het goede doel zelf gaat en schande, dat boekhouders en penningmeesters de kans krijgen er met de kas vandoor te gaan! En zo zijn er nog wel meer geluiden te horen. Maar waar ligt de waarheid?
Auteur: Peter van der Veen
Zoals in de spraakmakende Aholdzaak bleek, kan de accountant niet anders dan uitgaan van de informatie die hij van de leiding van het bedrijf of de instelling krijgt. Daarbij heeft hij natuurlijk wel de plicht nader onderzoek te doen wanneer er iets niet in de haak lijkt. Informatie die door het bestuur of de leiding bewust wordt achtergehouden en waarvan het bestaan op geen enkele andere wijze aan het licht komt of kan komen, kan de accountant echter niet meenemen bij het geven van een oordeel over de jaarrekening. Dan is zo'n jaarrekening weliswaar onjuist, maar kan dat de accountant worden verweten?
Voor goede doelen geldt hetzelfde. Desgevraagd geeft de Nederlander net zo gemakkelijk aan dat het er 'minder, minder, minder' moeten worden, als dat de directies van goede doelen te veel verdienen. Maar wat is te veel? Natuurlijk is een reële beloning voor een directeur van de plaatselijke speeltuinvereniging aanzienlijk lager dan de Balkenendenorm. Maar is dat ook het geval voor een directeur-bestuurder van een organisatie als Artsen zonder Grenzen? Komt de uitspraak "voor dat salaris wil ik die functie ook wel" niet gewoon voort uit jaloezie of onwetendheid? Het gebeurt echt niet alleen bij goede doelen, dat de boekhouder er met de kas vandoor gaat. We zien ook bij bedrijven, groot en klein, dat vooral personen die intern een groot vertrouwen genieten, soms blootstaan aan (te) grote verleidingen. Hoe vreemd is dit eigenlijk? Hoeveel procent van de mensen zou een op straat gevonden, goed gevulde, portemonnee terugsturen naar de eigenaar? Durft u een schatting te maken?
Het wordt pas echt vervelend wanneer de mensen met invloed zeggen dat de regels verscherpt moeten worden. Dat gebeurt bij de goede doelen na de maatschappelijke en politieke ophef van de afgelopen jaren: de publicatieplicht per 1 januari 2014 heeft geleid heeft tot intrekking van een aanzienlijk aantal anbi-beschikkingen. Iets dergelijks gebeurt ook in de accountancybranche. De recente ophef daar heeft veelal weinig te maken met een inhoudelijke beoordeling van het werk dat is verricht. De ophef gaat over de wijze waarop de accountants de dossiers hebben vormgegeven en gedocumenteerd. De ophef zegt weinig over de vraag of er werkelijk iets mis is bij accountants of goede doelen; het zijn immers juist de zaken waar het misgaat, waar publiciteit over ontstaat.
De publicitaire commotie neemt niet weg, dat een accountant een aanzienlijke toegevoegde waarde heeft voor goede doelen. De accountant kan hen terzijde staan bij het voldoen aan de formele regelgeving van de anbistatus of andere keurmerken. De accountant is ook een uitstekende sparringpartner bij strategische vraagstukken en governancevraagstukken. De accountant besteedt van oudsher aandacht aan het interne systeem van 'checks and balances', waaronder functiescheiding. Daarmee wordt de kans dat de boekhouder er toch met de kas vandoor kan gaan tot een minimum beperkt.Dde accountant is ervaren in het herkennen van afwijkende patronen. Daarom komen – ook al zijn de werkzaamheden niet specifiek gericht op het ontdekken van fraude – eventuele fraudes sneller aan het licht.
Mede door de ontwikkelingen in onze eigen sector begrijpen we des te beter de uitdagingen waar de goede doelen voor staan, in hun relatie met gevers en het publiek. De investering in een accountant, draagt ook bij aan de professionele beeldvorming en aan het effectiever realiseren van de doelstellingen.
--
Mr. Peter W.L. van der Veen is verbonden aan AREP Accountants en Belastingadviseurs