Na bijna een half jaar onderhandelen hebben de PVV, VVD, NSC en de BBB een akkoord bereikt en is de ministersploeg van aanstaand premier Dick Schoof bijna benoemd. Heel Nederland krijgt eindelijk te horen hoe deze vier partijen de toekomst zien van Nederland. Duidelijk wordt dat er grote gevolgen zijn voor de Nederlandse goede doelen sector in het algemeen, en voor de ontwikkelingssamenwerking in het bijzonder.
Door: Han Valk
Informatie over hoe de aangekondigde bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking er precies uitzien, is er maar mondjesmaat. Vragen des te over. Wat betekent het voor de sector en voor goede doelen die financiering ontvangen van het Ministerie van Buitenlandse Zaken? En hoe zit het met de Strategische Partnerschappen, een meerjarig financieringskader voor het maatschappelijk middenveld. Komt er hierop een vervolg als deze eind 2025 aflopen?
Hierover wisselden zo’n veertig deelnemers uit de sector van gedachten tijdens een informatiesessie georganiseerd door fondsenwerving adviesbureau HVFC en de Humanity Hub in Den Haag. De sessie is onderdeel van het ‘Access to Funding’ programma van de Humanity Hub en biedt kennis en trainingen aan op het gebied van met name institutionele fondsenwerving (overheden en stichtingen). Tijdens deze sessie schetste senior consultant bij HVFC Kenneth van Toll de laatste ontwikkelingen en plaatste deze in de internationale context. Daarna geven Koos de Bruijn (Partos) en Han Valk (HVFC) antwoord op de vele vragen die leven.
Subsidie 'Strategische Partnerschappen'
Het nieuwe regeerakkoord biedt geen optimistisch verhaal voor de ontwikkelingssector. De timing van het nieuwe akkoord is naast de inhoud ervan extra gevoelig voor deze sector. Het ministerie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BHOS) is namelijk al lange tijd bezig een nieuwe ronde voor de zogeheten “Strategische Partnerschappen”: dit is met 1,2 miljard aan beschikbare subsidie het grootste subsidiekanaal in Nederland. In de lente zou er nieuws komen over de nieuwe ronde. Veel organisaties en hun partners zijn grotendeels afhankelijk van deze subsidie en houden de ontwikkelingen in de politiek en bij het ministerie dan ook nauwlettend in de gaten. Er wordt rekening gehouden met een bezuiniging en een aanscherping van het beleid. En dan komt het akkoord: een bezuiniging van 2,5 miljard euro per jaar.
Volgens de Radboud Universiteit betekent deze bezuiniging dat de nieuwe minister een 'vrij' budget overhoudt van 1,2 miljard euro per jaar. Op korte termijn is dit nog veel minder: vanwege allerhande gemaakte afspraken is er nog ongeveer 600 miljoen euro vrij te besteden budget over.
De sector staat perplex. Een petitie tegen deze bezuinigingen wordt opgezet door de brancheorganisatie Partos. Vrijwel elke ontwikkelingsorganisatie spreekt zich publiekelijk uit tegen het beleid. Maar of de vier coalitiepartijen hiernaar luisteren is maar af te vragen, getuige het feit dat de naam van het ministerie aangepast wordt van 'ontwikkelingssamenwerking' naar het oude en niet inclusieve 'ontwikkelingshulp'. De beoogd BHOS-minister is inmiddels ook bekend: Reinette Klever van de PVV.
Duidelijk is dat veel onduidelijk is en blijft tot de nieuwe minister begonnen is en haar eigen visie heeft kunnen delen. Tot die tijd zal de sector in grote onzekerheid verkeren.
Grote vraagstukken
De komende maanden zullen cruciaal zijn. Hoe zal de nieuwe minister het beleid gaan uitwerken? Blijken de acties om het beleid te keren succesvol? Wordt de soep daadwerkelijk zo heet gegeten? En lukt het de sector snel genoeg te schakelen naar alternatieve financiering?
Veel tijd om hierover na te denken is er helaas niet. Dat geldt voor zowel organisaties die nu al financiering krijgen van het Ministerie van Buitenlandse Zaken als voor degene die dat niet krijgen. De eerste groep moet zich voorbereiden op minstens een forse vermindering van hun inkomsten van Buitenlandse Zaken. Zij moet op zoek naar alternatieve financiering of een afschaling van de ambities. De tweede groep krijgt ook last van de bezuinigen en moet zich voorbereiden op in ieder geval meer concurrentie om fondsen die nog wel beschikbaar zijn. Zij zal dus hogere kosten moeten gaan maken voor mogelijk minder inkomsten.
Voor vrijwel elke maatschappelijke organisatie zullen de aangekondigde bezuinigingen dus nadelige gevolgen hebben. De oplossing zal per organisatie verschillen.