De PVV van Geert Wilders kwam woensdagavond als onverwacht grote winnaar uit de bus bij de Tweede Kamerverkiezingen. De partij sleepte 37 zetels binnen en haalde er daarmee flink meer dan GL-PvdA (25) en VVD (24). Hoewel de komende periode nog moet blijken met welke partijen Wilders tot een coalitie kan komen en welke plannen standhouden, is de eerste reactie vanuit de filantropische sector pessimistisch. Vooral vluchtelingen- en klimaatorganisaties maken zich zorgen.
Uit de inventarisatie van Vakblad fondsenwerving bleek in aanloop naar de verkiezingen dat de PVV in haar programma geen specifieke passages had opgenomen die betrekking hebben op beleid voor goede doelen of de filantropische sector. Dat betekent natuurlijk niet dat de plannen van Wilders niet de goededoelensector raken. Vooral op het gebied van klimaat, migratie, kunst- en cultuur en ontwikkelingshulp heeft de PVV voor de sector potentieel ontwrichtende plannen.
--
Klimaat
In het verkiezingsprogramma van de PVV staan veel plannen voor het terugdringen van actie op het gebied van klimaat. Zo moeten de stikstofregels van tafel ten behoeve van huizenbouw en boeren, trekt Nederland zich terug uit het VN-Klimaatakkoord, wordt het Klimaatfonds en het Stikstoffonds geschrapt en de Klimaatwet ingetrokken. Ook wil de partij niet inzetten op alternatieve bronnen van energie (zon, wind, biomassa) en op het gasvrij maken van woningen. Kolen- en gascentrales blijven open, milieuzones worden geschrapt en de auto krijgt ruim baan.
Milieudefensie is een organisatie die expliciet wordt genoemd: ‘Het financieren en subsidiëren van linkse clubs als Milieudefensie wordt gestopt,’ schreef de partij in het programma. Directeur Donald Pols van de milieuorganisatie laat aan de NOS weten dat het ‘belangrijker dan ooit’ is dat Milieudefensie doorgaat met ‘de strijd tegen grote vervuilende bedrijven en vóór rechtvaardig klimaatbeleid.’ Volgens Pols bewijst de aanwezigheid van 85.000 mensen bij de Mars voor Klimaat en Rechtvaardigheid dat er veel draagvlak is voor het klimaat binnen de samenleving.
Tegenover de NOS reageren ook Extinction Rebellion en De Jonge Klimaatbeweging op het resultaat. ‘De toekomst van alles en iedereen staat op het spel, dus zullen wij in actie blijven komen,’ aldus XR, die verder aangeeft ‘geschokt’ te zijn. De Jonge Klimaatbeweging is somber gestemd: ‘Een partij die spreekt van zinloze klimaathobby’s en alle klimaatmaatregelen direct door de shredder wil gooien, heeft niets te zoeken in het Torentje.’
Migratie
Met het ‘Nederlanders weer op 1’ narratief heeft Wilders zich in de campagne nadrukkelijk geprofileerd met een anti-immigratie standpunt. Wat de PVV betreft komt er een algehele asielstop, wordt het Vluchtelingenverdrag opgezegd en krijgen statushouders geen voorrang bij toewijzing van sociale huurwoningen.
VluchtelingenWerk maakt zich zorgen over de winst van de PVV en andere partijen die de instroom van asielzoekers willen beperken. ‘Wij maken ons grote zorgen om mensen die moeten vluchten voor oorlog en geweld nu een partij die voor een asielstop pleit, de grootste van Nederland is geworden. Nodig zijn constructieve oplossingen, geen symboolpolitiek die polarisatie aanwakkert,’ aldus VluchtelingenWerk op X. Stichting Vluchteling voegt daar met een tweet van directeur Tineke Ceelen aan toe dat de stichting ‘voor, naast en achter’ mensen op de vlucht blijft staan.
Ontwikkelingssamenwerking
Over ontwikkelingssamenwerking is de PVV helder: de partij wil ook daar een volledige stop op subsidies. Daarbij zou ook de ministerpost komen te vervallen. Brancheorganisatie voor ontwikkelingssamenwerking Partos zegt geschrokken te zijn dat de PVV de grootste is geworden. Directeur Liana Hoornweg tegen Vf: 'De PVV sluit in haar verkiezingsprogramma grote groepen in Nederland en daarbuiten uit, wil de ruimte voor maatschappelijke organisaties beperken en houdt zich niet aan internationale afspraken over de aanpak van de klimaatcrisis, de opvang van vluchtelingen en ontwikkelingssamenwerking. De rol die Nederland internationaal gezien kan spelen, staat op het spel.'
'We blijven de komende tijd benadrukken dat ruim zeventig procent van de stemmen niet op de PVV is uitgebracht,' vervolgt Hoornweg. 'Wij blijven pal staan voor maatschappelijke organisaties en voor mensenrechten waar dan ook ter wereld.'
Reactie Goede Doelen Nederland
Margreet Plug, directeur-bestuurder Goede Doelen Nederland: 'De verkiezingsuitslag laat een ware politieke aardverschuiving zien in ons land. Hoe het nieuwe kabinet er uit zal gaan zien is nu nog lastig te voorspellen en zal de komende tijd moeten blijken. Veel goede doelen hebben op basis van de verkiezingsprogramma’s zorgen. Belangrijke thema’s zoals klimaat, opvang van vluchtelingen, milieu, cultuur en ontwikkelingssamenwerking zijn in het gedrang. De bijdrage van miljoenen Nederlanders, georganiseerd door goede doelen, aan onze samenleving is harder nodig dan ooit. Goede doelen horen bij Nederland en zijn cruciaal voor onze samenleving. Tijdens het Goede Doelen Verkiezingsdebat werd deze waarde ook erkend en werden bemoedigende uitspraken én beloftes gedaan over de ruimte die goede doelen moeten krijgen. En dat biedt perspectief om verder met de politiek in gesprek te gaan.'
Gezondheidszorg
De partij van Wilders is voor het afschaffen van het eigen risico als beste middel van preventie in de zorg – zodat men sneller de zorg opzoekt in plaats van 'met een knobbeltje blijft rondlopen.’ Verder is de partij tegen een suikertaks en een ‘betuttelende’ overheid: deze moet wat de PVV betreft voorlichten, maar niet bepalen wat burgers doen. Daarnaast wil de PVV werk maken van het terugdringen van wachtlijsten in de jeugdzorg.
Mensenrechten
De PVV wil dat de Islam geen plaats heeft in Nederland. Zo pleit de partij voor een verbod op Islamitische scholen, korans en moskeeën en op het dragen van hoofddoeken in overheidsgebouwen. ‘Er is geen plaats voor onderwijs dat haaks staat op de belangrijkste uitgangspunten waarop onze samenleving is gebaseerd: vrijheid, gelijkwaardigheid van man en vrouw, heteroseksueel of LHBTI, gelovig of geloofsverlater,’ betoogt de partij. Verder is de partij tegen ‘gender-maatregelen’ en ‘diversiteitsgeneuzel’.
Kunst en cultuur, sport en diversiteit
Kunst, cultuur en sport staan in de plannen van de PVV evenmin hoog op de prioriteitenlijst. De partij pleit voor ‘stoppen met kunst- en cultuursubsidies’. Wel gaat er geld naar het behoud en toegankelijk maken van cultureel erfgoed. Sport komt in het verkiezingsprogramma niet voor.
--
Coalitieland
De kans dat de PVV deze plannen één-op-één kan uitvoeren is nihil in een coalitieland als Nederland waar moet worden samengewerkt. Er zullen compromissen gemaakt worden. De PVV begint de verkenning hoogstwaarschijnlijk met gesprekken met VVD, NSC en BBB. Die coalitie zou 88 zetels en dus een meerderheid hebben, maar in de Eerste Kamer niet (30 van 75 zetels). Uit de reacties van Omtzigt en Yesilgöz blijkt dat de PVV niet de voorkeurspartner zou zijn, maar dat de deur naar een rechts kabinet wel op een kier staat.
