Dat de coronapandemie sociale beperkingen met zich meebracht is aan niemand voorbijgegaan. Lucas Meijs, Ivo Geers (beide Erasmus Universiteit Rotterdam) en Jan de Rond (Lokale Goededoelengids NL) startten in 2020 een onderzoek naar de manieren waarop het gemeenschapsleven in gemeente ’s-Hertogenbosch werd aangetast door corona. Naast de conclusies over het sociale leven – de Brabantse gemeente blijkt bijzonder veerkrachtig – vragen de onderzoekers nu ook aandacht voor het feit dat onderzoeken naar het lokale gemeenschapsleven te weinig worden gedaan om bredere conclusies te kunnen trekken. Dergelijk onderzoek is als een thermometer voor het lokale gemeenschapsleven, vinden ze. De onderzoekers publiceren daarom een handleiding waarmee lokale samenlevingen zelf aan de slag kunnen gaan.
Thermometer voor lokale gemeenschapsleven
‘De beeldvorming over het gemeenschapsleven, bijvoorbeeld in de media of onder beleidsmakers, heeft vaak een zorgelijke inslag, zo ook tijdens de coronacrisis,’ schrijven de onderzoekers op de website van de Lokale Goededoelengids ‘s-Hertogenbosch. Het onderwerp is onderbelicht: pas als er een tekort of beperking ontstaat en het gemeenschapsleven onder vuur komt te liggen, wordt er aandacht besteed aan de staat van de civil society.
‘Gebleken is dat er geen goede basislijn is om de uitkomsten te vergelijken. Het is daarom moeilijk te zeggen welke ontwikkelingen zich ook zonder de pandemie hadden getoond,’ vervolgen Meijs, Geers en De Rond. ‘Er is een duidelijk gebrek aan kennis, wat door de pandemie uitgelicht is geworden. Wij raden daarom aan om soortgelijk onderzoek ook elders te doen én het onderzoek minstens één keer per twee jaar uit te voeren.’
Voor het eigen onderzoek in ’s-Hertogenbosch schreven de onderzoekers ruim duizend organisaties aan en verzamelden ze gegevens over een tiental sectoren, van ‘Belangenbehartiging’ tot ‘Kunst & Cultuur’, en van ‘Buurt & Wijk’ tot ‘Zorg’.
Bossche gemeenschapsleven veerkrachtig
Tijdens de vierde onderzoeksronde van het Meldpunt Lokale Organisaties ’s-Hertogenbosch in september 2021 is naar boven gekomen dat het Bossche gemeenschapsleven veerkrachtig is. Het gemeenschapsleven was in het najaar veel optimistischer dan een half jaar daarvoor, hoewel bijna de helft van de respondenten een daling van het inkomen verwachtte. Organisaties komen niet zomaar op omvallen te staan en de wil om iets goeds te doen voor een ander verdwijnt niet snel.
Die veerkracht uit zich in het feit dat het aantal organisaties dat het werk aanpaste aan corona in najaar 2021 stevig is gedaald ten opzichte van maart 2021 (van 58 naar 38 procent). Opvallend is dat 32 procent aangeeft dat dit niet nodig is, ten opzichte van 8% in maart 2021. Ook de verwachtingen over het vrijwilligersbestand waren positiever dan in de vorige ronde. Een ruime meerderheid verwacht dat het aantal vrijwilligers stabiel blijft of stijgt (71 procent). Vooral binnen de sectoren Kunst & Cultuur en Sport is de stemming positief. In de ‘Buurt & Wijk’-categorie is er iets meer onzekerheid. Naast de vrijwilligersbereidheid verwachtten meer mensen dat de klandizie stijgt.
In lijn met deze resultaten zijn ondervraagden ook positiever over hun continuïteit dan bij eerdere rondes. 77 procent zegt in najaar 2021 dat ze zeker zijn dat ze door kunnen gaan (in maart 2021 was dit nog 62 procent). Het percentage is het hoogste sinds de start van het onderzoek. Slechts 1,2 procent ziet het echt somber in een geeft zichzelf minder dan vijftig procent kans op voortbestaan.
Meldpunt Lokale Organisaties ’s-Hertogenbosch
Voor het meldpunt en het onderzoek werkten verschillende organisaties samen: Vrijwilligersnetwerk Galant, Erasmus Universiteit Rotterdam, S-PORT, Huis73, Mooi zo Goed zo en Goede Doelen ’s-Hertogenbosch. Stichtingen en verenigingen konden met hun vragen en problemen terecht bij het meldpunt.
Handleiding
Om het onderzoek in de toekomst breder op te kunnen zetten en zo nuttige informatie te vergaren over de staat van het gemeenschapsleven in een specifieke stad en het land hebben Meijs, Geers en De Rond hun methodiek gebundeld in een handleiding. De handleiding is te downloaden door iedereen met interesse in de wijze waarop het onderzoek in de gemeente ’s-Hertogenbosch is uitgevoerd. In de handleiding beschrijven Meijs, Geers en De Rond de werkwijze, staan de mailings, enquêtes en rapportagestructuren vermeld zodat deze overgenomen kunnen worden. Deze handleiding is hier te downloaden.
