Het was voor veel mensen niet makkelijk om goede en snelle informatie te krijgen over de aanstaande gezondheidscrisis die de coronapandemie met zich meebracht. Dat kwam onder andere door een zondvloed aan misinformatie en aanvallen op de vrijheid van meningsuiting door overheden, schrijft Amnesty international in het rapport ‘Silenced and Misinformed: Freedom of Expression in Danger During COVID-19’.
Door repressieve overheidsmaatregelen hadden mensen minder toegang tot informatie over het virus en wisten ze volgens de mensenrechtenorganisatie niet hoe ze zichzelf en de mensen om hun heen moesten beschermen. ‘Gedurende de pandemie zijn er overheden geweest die de vrijheid van meningsuiting en daarmee mensenrechten hebben aangevallen,’ zegt de Senior Director for Research Advocacy and Policy bij Amnesty, Rajat Khosla. ‘Communicatiekanalen werden aangevallen, sociale media gecensureerd, journalistieke media gesloten. Dat alles had een grote impact op de reactie van mensen op het virus.’
China
Amnesty schrijft in het rapport specifiek over China, ‘een land met een lange geschiedenis op het gebied van het controleren van meningsuitingen. Tijdens de begindagen van de pandemie, in december 2019, sloegen verschillende artsen en (professionele) journalisten alarm over de onbekende ziekte. Twee maanden later, één maand voordat corona Nederland platlegde, werden ruim 5500 individuen vervolgd voor ‘het verzinnen en opzettelijk verspreiden van valse en schadelijke informatie’.
Ook in Tanzania, Rusland en Nicaragua is er onderdrukkende wetgeving ingevoerd die de vrijheid van meningsuiting beperkt en criticasters de mond snoert.
‘Het is duidelijk dat COVID-19-gerelateerde beperkingen van de vrijheid van meningsuiting niet alleen tijdgebonden, buitengewone maatregelen zijn tegen een tijdelijke crisis; ze maken deel uit van een aanval die de afgelopen jaren wereldwijd plaatsvindt. Regeringen hebben een nieuw excuus gevonden om hun aanval op het maatschappelijk middenveld op te voeren,’ aldus Khosla.
Onafhankelijke journalistiek
De mensenrechtenorganisatie roept staten op te stoppen met het gebruiken van de pandemie als excuus om onafhankelijke journalistiek het zwijgen op te leggen en om geloofwaardige, betrouwbare en toegankelijke informatie in te zetten om het publiek te informeren over de pandemie en haar gevolgen.