De prioriteiten van politiek Den Haag verschilden soms van dag tot dag vanwege de pandemie. Toch is er hier en daar wel wat gebeurd op het gebied van wet- en regelgeving. De belangrijkste gebeurtenissen en dossiers op het gebied van wet- en regelgeving op een rijtje, nog lopend én al afgesloten.
Wijziging van de Telecomwet: de plannen van Mona Keijzer
Het heetste hangijzer voor de goededoelensector is nog niet afgekoeld: wat gaat er nu precies gaat gebeuren met de Telecommunicatiewet. Op dit moment ligt het plan van Mona Keijzer om het opt-out systeem voor telefonische communicatie van onder andere goede doelen te vervangen voor een opt-in nog altijd op tafel. Het zou een zware dobber zijn voor de goededoelensector, die zeker dit jaar extra afhankelijk was van de telefoon.
‘Het aantal telefonische contacten waarvan wij als samenleving beter worden is onnoemelijk veel groter dan de contacten waar Keijzer steeds naar verwijst en waarvan gezegd wordt dat ze irritant worden gevonden,’ schreef specialist telefonische fondsenwerving Jeroen Hogenhout in april. ‘Dat die irritante belletjes er zijn ontkent niemand, maar gelukkig hebben we een werkend systeem dat mensen de kans biedt om verschoond te blijven van telefonische benadering. Er is daarom geen enkele reden om goede doelen zo te beperken in hun vrijheid om support te vragen.’
Er werden vanuit verschillende hoeken vragen gesteld over de plannen van Keijzer, maar begin juli veegde zij ze vakkundig van tafel. Zij houdt vast dat charitatieve telefoontjes onder dezelfde noemer vallen als commerciële telefoontjes, dat zelfregulering niet te doen is en dat de honderd miljoen die misgelopen wordt maar een ‘beperkt aandeel’ is van de 5,7 miljard die volgens Geven in Nederland in totaal geschonken werd. Ook de coronacrisis is geen argument: het virus verdwijnt namelijk op termijn.
Wijziging van de Telecomwet: het plenair debat dat (nog) niet kwam
Toch is de wetswijziging nog niet doorgevoerd. De vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat (EZK) stemde begin september voor een plenaire behandeling van het dossier: het onderwerp moet in de grote vergaderzaal van de Tweede Kamer besproken worden. Alleen begon daar het grote uitstellen: het debat werd in eerste instantie gepland voor medio oktober, maar door de debatten rond de coronacrisis werd dat medio november. Tijdens een procedurevergadering eind oktober werd besloten: dit onderwerp is zo belangrijk, het moet nog dit jaar besproken worden. Maar met de tweede coronagolf én de tweede periode van lockdown bleek er geen ruimte meer voor.
Het dossier wordt ondertussen wel aangevuld door een tweetal Kamerleden die amendementen indienden. Hilde Palland (CDA) pleit voor een verruiming van het begrip klantrelatie voor goede doelen, die charitatieve bellers meer vrijheid zou kunnen geven. Arne Weverling (VVD) vraagt in zijn amendement over de bepaling van de termijn waarbinnen ‘relaties’ benaderd kunnen worden.
Op dit moment staat het debat gepland voor de eerste week na het kerstreces, al is de kans groot dat de sessie ook dan geen doorgang kan vinden. Extra tijd om te blijven strijden, vertelt Jeroen: ‘Goede doelen krijgen extra tijd om zich te realiseren hoe fnuikend dit voorstel is en hoe onterecht het is dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen anbi’s en bedrijven. Daarbij geeft het Goede Doelen Nederland en goede doelen zelf opnieuw kansen zich te verzetten tegen dit voorstel.’
Wet transparantie van giften: Sander Dekker’s 15.000 euro
Rond die andere belangrijke wet die in 2019 veel werd besproken was het in 2020 verrassend stil: de wet transparantie van giften (WTMO). De wet zou grote geldstromen inzichtelijker maken, goed nieuws dus. Maar het betekende ook dat goede doelen giften van groter dan 15.000 euro zouden moeten publiceren. De goededoelensector sloeg daarop massaal alarm, bang dat grote gevers minder zouden willen geven als ze met naam en toenaam op de website van de ontvangende non-profit zouden worden genoemd.
In november was daar ineens een nieuwe versie van het wetsvoorstel. Het voorstel is in een volledig nieuwe vorm gegoten en de publicatieplicht voor giften boven de 15.000 euro is in het voorstel verdwenen. In de nieuwe opzet krijgen burgemeesters en het Openbaar Ministerie een inzagerecht in donaties aan Nederlandse maatschappelijke organisaties die van buiten de Europese Unie komen, mits daar gegronde redenen voor zijn. Verder moeten organisaties hun jaarrekeningen publiceren of hun staat van baten en lasten inleveren bij het Handelsregister.
De risicogerichte aanpak viel goed bij Fondsen in Nederland (FIN). ‘Wij gaan in SBF-verband het wetsvoorstel nog nader bestuderen en bespreken, ook om te bepalen of er wat ons betreft nog aanpassingen nodig zijn.’
Ubo-register in gebruik
Naast de WTMO-wet is ook het wetsvoorstel dat de invoering van het Nederlandse ubo-register regelt geaccepteerd. In het register staan de ‘ultimate beneficiary owners’ van bv’s en stichtingen genoteerd. De maatregel moet fraudeurs die zich verschuilen achter gecompliceerde constructies ontmaskeren. Er bleek wel een probleem, omdat goede doelen van zichzelf geen ubo hebben: het algemeen nut is de enige beneficiant van het werk van de ANBI. Een registratie in het ubo-register zou gevolgen kunnen hebben voor de ANBI-bestuurder, die ineens in een publiek dossier staat met een relatief groot vermogen achter zijn of haar naam.
Non-profit stichtingen moeten uiteindelijk hun hele statutaire bestuur inschrijven in het register, omdat er geen onderscheid te maken valt tussen verschillende bestuurder. Dat wordt ook wel de ‘pseudo-UBO’ genoemd. Het register is sinds 27 september 2020 in gebruik en voldoet aan de AVG-privacywetgeving. Organisaties uit het Handelsregister hebben anderhalf jaar om hun UBO te registreren, nieuwe stichtingen worden geacht het meteen te doen. Gevoelige gegevens zijn afgeschermd en alleen in te zien door bevoegde autoriteiten.
Erkenningsregeling goede doelen aangepast
Dit jaar paste de Commissie Normstelling de Erkenningsregeling aan. Begin juli werden de plannen aan de sector voorgelegd, waarna de commissie de reacties bestudeerde en besloot wat er wel en niet werd doorgevoerd.
De veranderingen gaan per 10 februari 2021 in en hebben vooral betrekking op organisaties die door het CBF in categorie C en D vallen. De Richtlijn Financieel Beheer is geschrapt omdat deze achterhaald was en omgezet in een ‘Handreiking Verantwoord Financieel Beheer’ voor leden. In plaats van de richtlijn is een nieuw bespreekpunt opgenomen met betrekking tot de liquiditeitsprognose, om goede doelen meer inzicht te geven in het kasgeld. Deze prognose is niet verplicht, maar is goed om als aandachtspunt in de gaten te houden.
Ook is er nog een aantal wijzigingen doorgevoerd rond de beloning van directeuren. De absolute maxima in de beloningsregeling zijn niet hoger dan op de basis van de wet normering topinkomens is toegestaan. Het maximum voor functiegroep J en het maximumbedrag voor het jaarinkomen, belaste vergoedingen en bijtellingen, werkgeversbijdrage pensioen en overige beloningen op termijn samen, worden verhoogd met vier procent per 1 januari 2021.
Fraudebestrijding, buitenlandse invloed en witwassen
Tenslotte was er dit jaar veel aandacht voor inzicht in geldstromen om fraude en andere criminaliteit tegen te gaan. Staatssecretaris Vijlbrief (D66, Financiën) beantwoordde in maart vragen over de publicatieplicht van ANBI’s. Ook de VVD publiceerde in september over maatregelen die meer duidelijkheid in de financiën van goede doelen moeten geven, met als doel om ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen tegen te gaan. Toch is de strijd tegen terrorismefinanciering en witwassen er een die goede doelen problemen oplevert. Sommige doelen kunnen amper meer een bankrekening krijgen, omdat financiële instellingen extreem voorzichtig zijn geworden, schreef de Volkskrant in oktober.
Verder wil de Belastingdienst per 2021 de regels voor schenkingen aan anbi’s aanpassen en daarmee een einde maken aan fraude met voorwaardelijke schenkingen. En na een onduidelijke bijeenkomst voor Forum voor Democratie op de Amerikaanse ambassade in Wassenaar besloten de Democraten een wetsvoorstel in te dienen die politieke fondsenwerving op ambassades en consulaten in het vervolg verbiedt. Daarmee hoopt de partij vermoedens van buitenlandse inmenging weg te nemen.
--
Dit artikel verscheen eerder in Vakblad fondsenwerving, jaargang 22, nummer 8, dat in december 2020 uitkwam.
